Ławra Poczajowska – monaster pw. Zaśnięcia NMP 1918–1939

Urszula Anna Pawluczuk

doi:10.15290/elpis.2025.27.07

Authors

Urszula Anna Pawluczuk Uniwersytet w Białymstoku, Katedra Teologii Prawosławnej, Polska https://orcid.org/0000-0002-1419-4788

DOI:

https://doi.org/10.15290/elpis.2025.27.07

Keywords:

monastery, Pochaiv Lavra, Orthodox Church, Second Polish Republic

Abstract

Due to the 100th anniversary of the autocephaly of the Orthodox Church in Poland in 2024, the significant role of the strongest monastic center in the Second Polish Republic should be emphasized. The Pochaiv Lavra was directly subordinated to the metropolitan of the Orthodox Church. It was not only a source of spiritual, prayer and pilgrimage power, but it also provided great economic, intellectual, cultural and charitable support for the Church and for the faithful.

Downloads

Download data is not yet available.

References

AAN, MWRiOP, sygn. 1010, k. 96–99 – List archimandryty Witalija do Ligii Narodów.

AAN, MWRiOP, syg. 1227, k. 4–5 – Pismo metropolity Dionizego do MWRiOP z 1 września 1924 r.

BUW, Dział Rękopisów, nr 432.(1) – Materiały Henryka Józewskiego przechowywane przez Stanisława Stempowskiego, teczka nr 51, Obsadzenia stanowiska biskupa diecezjalnego na Wołyniu 20.10.1933, pismo Metropolity św. Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego w Polsce do Pana MWRiOP z dnia 14.10.1933.

DATO, f. 258, op. 3, nr 580, k. 18, 40; nr 295, k. 1 – Sprawozdania finansowe Ławry Poczajowskiej z okresu międzywojennego.

DATO, f. 258, op. 3, nr 560, k. 36 – Spis eksponatów przygotowanych przez ławrę na wystawę w Poznaniu.

DATO, f. 258, op. 3, nr 560, k. 43 – Pismo Zarządu Grupy Rzemiosła Powszechnej Wystawy Krajowej w Poznaniu do Soboru Duchownego Ławry Poczajowskiej z 21 czerwca 1929 r.

PAM, sygn. 938 – Spis mnichów supraskich z miejscem ich przebywania i pełnienia funkcji z 1930 i 1931 r.

PAM, sygn. 1192 – Spis mnichów uczących się w szkole dla mnichów w Ławrze Poczajowskiej w 1934 r.

PAM, sygn. III–7d – List pasterski metropolity Dionizego (Waledyńskiego) z 26 października 1929 r.

Amvrosij, (Latockij) arh. (1787). Skazanie o Počaevskoj Uspenskoj lavre. Počaev. [Амвросий, (Латоцкий) арх. (1787). Сказание о Почаевской Успенской лавре. Почаев.]

Antonovič, S. (1938). Korotkij istoričeskij naris Počaevskoj Uspinskoj Lavri. Kremânec. [Антонович, С. (1938). Короткий исторический нарис Почаевской Успинской Лаври. Кремянец.]

Bołtryk, M. (1993). Monaster supraski w okresie międzywojennym. Wiadomości PAKP, nr 3, s. 14 [Duchownyj Sijacz, 1929, 29, s. 320.]

Borkowski, A. (2014). Początki cenobii na Górze Poczajowskiej i pierwsze donacje na rzecz monasteru. „Elpis”, 16, s. 173–181.

Hojnackij, A. (1888). Pravoslavie na Zapade Rossii i Pat’erik Volyno‑Počaevskij. Moskva. [Хойнацкий, А. (1888). Православие на Западе России и Патьерик Волыно‑Почаевский. Москва.]

Hojnackij, A. (1897). Počaevskaâ Uspenskaâ Lavra. Istoričeskoe poznanie. Počaev. [Хойнацкий, А. (1897). Почаевская Успенская Лавра. Историческое познание. Почаев.]

Dubilko, J. (1986). The Pochaiv Monastery in the history of our nation. Vinnipeg.

Gul’ko, G. (2011). Iz istorii episkopata i duhovenstva Volynskoj eparhii (1941–1945). „Istoriâ Pravoslavnoj Cerkvi na Volyni”, s. 163–174. [Гулько, Г. (2011). Из истории епископата и духовенства Волынской епархии (1941–1945), «История Православной Церкви на Волыни», s. 163–174.]

Lenczewski, M. (1985). Ks. Metropolita Dionizy, „Rocznik Teologiczny”, XXVII, z. 1, s. 103–182.

Lapinskij, A. (1899). Istoričeskoe i obŝestvennoe poznanie Počaevskoj lavry, Počaev. [Лапинский, А. (1899). Историческое и общественное познание Почаевской лавры, Почаев.]

Mitropolit Ilarion, (1961). Svâto‑Počaevskaâ Lavra. Vinnipeg. [Митрополит Иларион, (1961). Свято‑Почаевская Лавра. Виннипег].

Mironowicz, A. (2004). Rewindykacja prawosławnych obiektów sakralnych w II Rzeczypospolitej. „Białoruskie Zeszyty Historyczne”, nr 21, s. 83–103.

Mironowicz, A. (2023). Cerkiew prawosławna w Polsce i jej droga do autokefalii. Warszawa: Warszawska Metropolia Prawosławna.

Osadczy, W. (2007). Święta Ruś. Rozwój i oddziaływanie idei prawosławia w Galicji. Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Papierzyńska‑Turek, M. (1989). Między tradycją a rzeczywistością. Państwo wobec prawosławia 1918–1939. Warszawa: PWN.

Pawluczuk, U. (2002). Drukarnia poczajowska do 1831 r. „Biuletyn Informacyjny Bractwa św. św. Cyryla i Metodego”, 1–2(23), s. 5–8.

Pawluczuk, U. (2007). Skrócone prawidła życia monastycznego. „Białoruskie Zeszyty Historyczne”, 27, s. 217–223.

Pawluczuk, U. (2007). Życie monastyczne w II Rzeczypospolitej. Białystok: Wyd. Uniwersytetu w Białymstoku.

Pawluczuk, U. (2008). Żyrowicki monaster w okresie międzywojennym. W: N. Nikolaev (red.) Belorusskij sbornik, IV, Sankt Peterburg: Rossijskaâ Nacional’naâ Biblioteka, s. 104–113.

Pawluczuk, U. (2010). Archiwum Ławry Poczajowskiej w zbiorach Państwowego Okręgowego Archiwum w Tarnopolu. W: W. Walczak i K. Łopatecki (red.), Stan badań nad wielokulturowym dziedzictwem dawnej Rzeczypospolitej, t. II, Białystok: Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy, s. 275–279.

Pawluczuk, U. (2011). Dionizy Waledyński a życie monastyczne w II Rzeczypospolitej. „Pro Georgia Journal of Kartvelological Studies”, 21, s. 215–227.

Pawluczuk, U. (2013). Ławra Poczajowska. Pod opieką Matki Bożej i św. Hioba. Białystok: Libra.

Petruševič, A. (1863). Istoričeskie izvestiâ o derevânnoj Počaevskoj obiteli. „Galičnanin”, 1, s. 158–161. [Петрушевич, A. (1863). Исторические известия о деревянной Почаевской обители. «Галичнанин», 1, s. 158–161.]

Pokrovskij, M. (1913). Russkie eparhii v XVI–XIX vekah. Ih otkrytie, sostoâniâ i priedy, t. 1. Kazan’. [Покровский, M. (1913). Русские епархии в XVI–XIX веках. Их открытие, состояния и приеды, t. 1. Казань.]

Postanowy Wołyns’koho Jeparchial’noho Zibrannia predstawnykiw duchowenstwa myrian 3–11 Żowtnia 1921 roku w Poczajiws’kij Ławri, „Prawosławna Wołyn’” 1922, 1–4, s. 34. [Постановы Волынс’коғо Епархял’ноғо Зибрання прэдставныкив духовэнства мыръян 3–11 Жовтня 1921 року в Почайивс’кий Лаври, „Православна Волын” 1922, 1–4, с. 34.]

Prawosławnaja encykłopiedija, pod obšč. r’ed. Patr’ârha Mosk. i vseâ Rusi Kirilla, t. 36, Moskva 2009, s. 495–615. [Православная энцыклопедия, под обшч. ред. Патръярха Моск. и всея Руси Кирилла, т. 36, Москва 2009, с. 495–615.]

Pridatko, B. (2013). Priezd na Volyn’ Antiohijskogo patriarha Grigoriâ IV. „Istoriâ ta SUČASNIST Pravoslaviâ na Volyni”, s. 182–187. [Приезд на Волынь Антиохийского патриарха Григория IV. „История та СУЧАСНИСТ Православия на Волыни”, s. 182–187.]

Svistun, V. (2010). Vykladčiki i vipustniki Volynskoj duhovnoj seminarii dorevolučanskogo perioda (1796–1919): novomučenniki, ierarhiâ, učenye. „Istoriâ pravoslaviâ v Volyni”, s. 84–85. Luck. [Выкладчики и випустники Волынской духовной семинарии дореволучанского периода (1796–1919): новомученники, иерархия, ученые. „История православия в Волыни”, s. 84–85.]

Teodorovič, T. (1930). Počaevskaâ Uspenskaâ Lavra i ee hram. Varšava. [Тэодорович, Т. (1930). Почаевская Успенская Лавра и ее храм, Варшава.]

Tripol’skij, N. (1896). K istorii derevânnogo pravoslavnogo Počaevskogo monastyrâ na Volyni. „Volynskie eparhial’nye vedomosti”, 15–18, s. 570–575, 607–617, 672–675, 687–710. [Трипольский, Н. (1896). К истории деревянного православного Почаевского монастыря на Волыни, «Волынские епархиальные ведомости», 15–18, s. 570–575, 607–617, 672–675, 687–710.]

Wyszomirski, T. (2011). Związki Warszawskiej Diecezji prawosławnej z Wołyniem. V: Istoriâ pravoslaviâ na Volyni. Luck, s. 93–97.

Zelenâ, Û., Pidgajko, V. Jou Počaevskij. Pravaslavskaâ ènciklopediâ. Texas. Moskva, s. 267–280. [Зэленâ, Û., Пидгайко, В. Йоу Почаевский. Праваславская энциклопедия, Техас. Москва, s. 267–280.]

Zelinskij, V. (2000). Očerki po istorii Počaevskoj Lavry. Počaev: Počaevskaâ Lavra [Зелинский, В. (2000). Очерки по истории Почаевской Лавры. Почаев: Почаевская Лавра.]